Zaliczka czy zadatek?

Każda transakcja handlowa czy też umowa dotycząca wykonania jakiejś usługi jest obarczona pewnym ryzykiem. Obydwie ze stron zazwyczaj dokładają wszelkich starań, aby z umowy się wywiązać, jednak nie zawsze udaje się przewidzieć wszystkie okoliczności. Niekiedy zdarza się tak, że któraś strona musi odstąpić od umowy z przyczyn albo od niej niezależnych, albo przez nią zawinionych. Wówczas musi się zastosować do postanowień w niej zawartych.

W przypadku gdy dokument szczegółowo określa obowiązki zamawiającego usługę, jak i jej wykonawcy, nie trzeba doprecyzowywać pewnych ustaleń. Jednak jeśli umowa obejmuje tylko najistotniejsze kwestie, konieczne może okazać się wyjaśnienie spraw, które zostały pominięte. Do takich punktów często niewłączanych do treści dokumentu należą wszelkiego rodzaju przedpłaty. Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, iż dwie jej formy – zaliczkę i zadatek – różnią zasadnicze elementy.

Zaliczka jest to suma wpłacona wykonawcy a conto usługi. Jest to forma przedpłaty, dzięki której zleceniobiorca ma możliwość nabycia potrzebnych narzędzi czy materiałów. Jej wadą jest jednak to, iż w żaden sposób nie zabezpiecza zleceniodawcy. Jeśli firma wykonująca usługę nie wywiąże się należycie z umowy albo całkowicie od niej odstąpi, zleceniodawca może jedynie uzyskać zwrot wyłożonych środków. Nie otrzyma jednak żadnej rekompensaty na przykład z tytułu opóźnień w budowie czy innych pracach. Niekiedy taki poślizg może za sobą pociągnąć dodatkowe koszty, które zleceniodawca będzie musiał pokryć z własnej kieszeni.

Zadatek jest opcją wygodniejszą i bezpieczniejszą dla zamawiającego czy to towar, czy usługę. Dzięki niej jego sytuacja jest zabezpieczona również wtedy, gdy zleceniobiorca nie wypełni warunków zawartych w dokumencie. Wówczas strona poszkodowana może żądać zwrotu podwójnej wysokości przekazanego zadatku. Jeśli zaś to zleceniodawca się wycofa, zadatek zrekompensuje straty poniesione przez wykonawcę, gdyż będzie on mógł zatrzymać całą sumę. W takim momencie mogą też zostać naliczone kary umowne, uwzględnione w dokumencie.

Podczas podpisywania umowy  warto więc zwracać uwagę na ten aspekt, w przeciwnym razie każda przedpłata będzie  – zgodnie z prawem – uznawana za zaliczkę. Oczywiście w przypadku wypełnienia warunków umowy przez obydwie strony rodzaj przedpłaty nie ma większego znaczenia. Wtedy bowiem cała wpłacona na początku suma jest zaliczana do ceny całościowej i druga transza jest o nią pomniejszana. Wszystkie sprawy związane z zaliczkami i zadatkami są regulowane przez odpowiednie artykuły i paragrafy Kodeksu cywilnego oraz przez Ustawę z 27 lipca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Także one wskazują na możliwość pobierania odsetek za nieterminowe wykonanie umowy. Te akty prawne nie precyzują jednak ze stuprocentową dokładnością zakresu każdego rodzaju przedpłaty, a jedynie wymieniają ich podstawowe różnice.

Podpisanie umowy na świadczenie usług również nie jest  ostateczne, ponieważ obydwie strony mają pełne prawo od takiego zobowiązania odstąpić w ciągu dziesięciu dni od jego zawarcia. Dzięki temu każdy ma możliwość wycofania się w tym krótkim czasie, jeśli na przykład zajdą okoliczności utrudniające lub uniemożliwiające doprowadzenie świadczeń do końca.